Phương Lan
Trong 06 tháng đầu năm 2022, các hoạt động văn hóa nghệ thuật trên toàn thế giới đã có sự khởi sắc sau gần 3 năm bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh Covid – 19. Nhiều cuộc thi có quy mô lớn được tổ chức thành công, hứa hẹn sẽ còn nhiều khoảnh khắc thăng hoa và bùng nổ cảm xúc trong thời gian tới dành cho các nghệ sĩ và khán giả yêu nghệ thuật.
Ở lĩnh vực âm nhạc, Cuộc thi Quốc tế S. V. Rachmaninoff lần thứ nhất dành cho nghệ sĩ piano, nhà soạn nhạc và nhạc trưởng đã được tổ chức từ ngày 14 đến ngày 27 tháng 6 năm 2022 tại Nhạc viện Matxcơva, Liên bang Nga.
Cuộc thi được thành lập hướng tới Lễ kỷ niệm 150 năm ngày sinh của nhà soạn nhạc xuất sắc người Nga Sergei Rachmaninoff (1873 – 2023) và Năm Âm nhạc ở Liên bang Nga vào năm 2023, do Chính phủ và Bộ Văn hóa Liên bang Nga sáng lập. Giám đốc nghệ thuật và người khởi xướng cuộc thi là nghệ sĩ piano Denis Matsuev – Nghệ sĩ Nhân dân Nga.
Cuộc thi Quốc tế S. V. Rachmaninoff lần thứ nhất được tổ chức theo ba chuyên ngành: Piano, Sáng tác và Chỉ huy. Hội đồng giám khảo là những nghệ sĩ có tên tuổi và có tầm ảnh hưởng đối với lĩnh vực âm nhạc. Việt Nam vinh dự có 2 nghệ sĩ được mời tham dự là: Nghệ sĩ Tạ Quang Đông – Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch với chuyên ngành Piano; PGS.TS, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân – Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam với chuyên ngành Sáng tác.
Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2022, Ban tổ chức đã nhận được đơn đăng ký của 529 thí sinh tham gia cuộc thi từ 33 quốc gia: Nga, Belarus, Anh, Đức, Pháp, Ý, Tây Ban Nha, Áo, Ba Lan, Serbia, Moldova, Slovenia, Iran, Israel, Mỹ, Canada, Cuba, Brazil, Colombia, Úc, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Ukraine, Lugansk, Azerbaijan, Armenia, Georgia, Kazakhstan, Mông Cổ, Uzbekistan, Turkmenistan. Số lượng đơn đăng ký nhiều nhất được gửi trong hạng mục “Nhạc trưởng”: 210, tiếp theo là hạng mục “Piano”: 167 và “Sáng tác”: 152.
Ban giám khảo cho chuyên ngành “Piano” do nghệ sĩ Denis Matsuev làm trưởng Ban; Ban giám khảo cho chuyên ngành “Chỉ huy” do Nghệ sĩ nhân dân Valery Gergiev – Giám đốc nghệ thuật, Giám đốc Nhà hát Mariinsky làm trưởng Ban; Ban giám khảo chuyên ngành “Sáng tác” do nhà soạn nhạc Alexander Tchaikovsky, Giám đốc nghệ thuật Học viện Nghệ thuật hàn lâm quốc gia Matxcơva làm trưởng Ban. Các thành viên Ban Giám khảo quốc tế tiến hành lựa chọn trực tuyến những tác phẩm dựa trên các video và tổng phổ đã nộp (đối với chuyên ngành Sáng tác) từ ngày 11 đến ngày 24 tháng 4 năm 2022. Kết quả của vòng loại được công bố trước ngày 30 tháng 4. Sau đó 24 nghệ sĩ piano, 24 nhạc trưởng và 12 nhà soạn nhạc được mời tham dự trực tiếp. Vòng II, các thí sinh biểu diễn trực tiếp được tổ chức tại Mátxcơva từ ngày 20 đến ngày 27 tháng 6 năm 2022.
Các buổi thi trực tiếp chuyên ngành “Sáng tác”, diễn ra từ ngày 20 đến ngày 26 tháng 6 tại Phòng hòa nhạc nhỏ của Nhạc viện Quốc gia Matxcơva. P. I. Tchaikovsky và trong Phòng hòa nhạc S. V. Rachmaninov (Philharmonia-2), 12 thí sinh vào vòng 2 được lựa chọn từ 152 thí sinh dự thi. Cuộc thi sáng tác bao gồm 2 giai đoạn: giai đoạn 1, các thí sinh trình bày các tác phẩm độc tấu piano, giai đoạn 2 – các tác phẩm dành cho piano và dàn nhạc. Đó là những sáng tác mới, chưa từng được công bố và trình diễn công khai trước đó. Theo quy định, người sáng tác có thể độc lập biểu diễn phần độc tấu piano, mời nghệ sĩ piano riêng hoặc nghệ sĩ piano do Ban tổ chức cuộc thi cung cấp.
Các buổi thi của chuyên ngành “Chỉ huy” được tổ chức từ ngày 18 đến ngày 26 tháng 6 tại Phòng hòa nhạc. P. I. Tchaikovsky. Theo kết quả của cuộc bình chọn dựa trên ứng dụng video từ 210 thí sinh tham dự, 25 thí sinh đã được chọn tham gia thi vòng 3. Trong 2 vòng đầu tiên, các buổi thi được tổ chức dưới dạng một buổi diễn tập mở. Các nhạc trưởng biểu diễn trên bục với Dàn nhạc Giao hưởng quốc gia Nga Capella (vòng I) và Dàn nhạc Giao hưởng Bolshoi. P. I. Tchaikovsky (vòng II). Vòng III được tổ chức với sự tham gia của Dàn nhạc giao hưởng của Nhà hát Mariinsky, và chương trình gồm một bản giao hưởng và một bản concerto cho piano của Sergei Rachmaninoff.
Cuộc thi chuyên ngành Piano, diễn ra từ ngày 16 đến ngày 26 tháng 6 tại Đại sảnh đường của Nhạc viện quốc gia Tchaikovsky Matcơva, 24 thí sinh tham gia được chọn từ 167 thí sinh dự thi. Ở vòng I và II, các thí sinh trình diễn độc tấu các tác phẩm của Sergei Rachmaninoff và các nhà soạn nhạc cùng thời với ông; vòng III được chia thành 2 giai đoạn: biểu diễn cùng với các ca sĩ và biểu diễn với dàn nhạc.
Lễ trao giải thưởng cuộc thi diễn ra vào 12 giờ ngày 27 tháng 6 tại Nhà Pashkov, phố Vozdvizhenka, Matxcơva. Gala mừng những người thắng cuộc vào 19 giờ, tại Phòng hòa nhạc lớn Nhạc viện quốc gia Tchaikovsky, Matxcơva.
Chương trình bế mạc Festival Đêm trắng “Brass of the White Nights” tối 28 tháng 6, tại phòng hòa nhạc của Nhà hát Mariinsky, St Petersburg, gặp mặt những người chiến thắng trong Cuộc thi là các thí sinh đoạt Huy chương Vàng và tất cả các thí sinh đoạt giải của Cuộc thi.
Có thể nói, Cuộc thi Quốc tế S. V. Rachmaninoff giống như diễn đàn cho một cuộc hội thảo rộng rãi và trình diễn những thành tựu trong nghệ thuật biểu diễn của các nghệ sĩ piano và nhạc trưởng, cũng như những tác phẩm của các nhà soạn nhạc đương đại. Cuộc thi sẽ góp phần bảo tồn và phát huy di sản sáng tác của Rachmaninoff, tạo điều kiện để khẳng định tài năng và hỗ trợ các hoạt động nghề nghiệp của các nhạc sĩ trẻ.
Nhìn sang nghệ thuật Múa cũng có những tín hiệu vui rất đáng tự hào. Tại cuộc thi International Ballet Competition, Đại diện Việt Nam tham dự là em Trần Huy – Sinh viên chuyên ngành diễn viên kịch múa của Học viện Múa Việt Nam đã xuất sắc vượt qua vòng I và bước vào vòng II của cuộc thi có uy tín hàng đầu về múa Ballet này.
International Ballet Competition là Cuộc thi Ballet quốc tế được tổ chức từ năm 1969, bốn năm một lần tại Nhà hát Bolshoi của Liên bang Nga. Cho đến nay, International Ballet Competition đã có sức ảnh hưởng vươn tầm thế giới với danh tiếng của người sáng lập, đội ngũ ban giám khảo, chất lượng các thí sinh tham dự và giá trị của cuộc thi mang lại. Sân khấu trình diễn của Cuộc thi cũng được đánh giá là một trong những sân khấu ballet tốt nhất trên thế giới. Có thể nói, thành công trong Cuộc thi là con đường dẫn đến tương lai tươi sáng cho các vũ công và biên đạo múa trẻ tài năng. Giải thưởng và giấy chứng nhận của người đạt giải sẽ mở ra cánh cửa của các nhà hát ballet hàng đầu trên toàn thế giới.
Kể từ năm 2001, không chỉ các nghệ sĩ biểu diễn mà cả các biên đạo múa cũng được mời tham gia Cuộc thi. Phong cách biên đạo và tầm nhìn nghệ thuật độc đáo của tác giả có thể được các đại sứ của những sân khấu ballet tốt nhất thế giới quan tâm và mở ra cơ hội hợp tác. Ban tổ chức mong muốn biến biến Cuộc thi trở thành cầu nối giao lưu quốc tế và trao đổi kinh nghiệm giữa các giáo viên, biên đạo và nghệ sĩ biểu diễn từ khắp nơi trên thế giới.
International Ballet Competition do Bộ Văn hóa Liên bang Nga sáng lập và tổ chức. Giám đốc nghệ thuật là Yuri Grigorovich, biên đạo múa của Nhà hát Bolshoi. Yuri Grigorovich, một trong những biên đạo múa hiện đại hàng đầu, là Chủ tịch thường trực của Ban giám khảo và Giám đốc nghệ thuật của cuộc thi Ballet quốc tế và cuộc thi của các nhà biên đạo từ năm 1973. Ban giám khảo của Cuộc thi gồm những người có tầm ảnh hưởng trong lĩnh vực biên đạo múa, diễn viên múa Ballet Nga và thế giới, người đứng đầu các nhà hát lớn nhất thế giới, biên đạo múa có uy tín, giáo viên, nhà phê bình sân khấu, các nhân vật nổi tiếng trong lĩnh vực biên đạo, nhà sản xuất, đặc biệt là những người đã thay đổi lịch sử múa Ballet thế giới như: Galina Ulanova, Maya Plisetskaya, Natalia Kasatkina, Vladimir Vasiliev (Liên Xô), Yvette Chauvire và Charles Jude (Pháp), Alicia Alonso (Cuba), Arnold Haskell (Anh), Robert Joffrey và Natalia Makarova (Mỹ), Konstanze Vernon và Dietmar Seyffert (Đức), Doris Laine (Phần Lan), Julio Bocca (Argentina), Kirsten Ralov (Đan Mạch), Brigit Cullberg (Thụy Điển), Rudy van Dantzig (Hà Lan).
Cuộc thi Ba lê quốc tế lần thứ XIV năm 2022 được chia thành 2 nhóm: Junior Group (trẻ em gái và trẻ em trai) và Senior Group (phụ nữ và nam giới). Mỗi nhóm tuổi có thể thi đấu solo và duo. Những người tham gia trong nhóm Junior phải từ 14 tuổi trở lên và không quá 18 tuổi tính đến ngày khai mạc Cuộc thi. Những người tham gia trong Senior phải ít nhất 19 tuổi và không quá 27 tuổi kể từ ngày Khai mạc Cuộc thi. Đại diện duy nhất của Việt Nam, em Trần Huy – Sinh viên chuyên ngành diễn viên kịch múa của Học viện Múa Việt Nam chia sẻ: “Mặc dù nhận được Công văn về Cuộc thi hơi muộn, lại phải lo chuẩn bị giấy tờ thủ tục gấp, thời gian chuẩn bị bài rất hạn chế nhưng nhờ được sự quan tâm của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, lãnh đạo Học viện Múa Việt Nam, thầy cô, gia đình, bạn bè nên em đã xuất sắc vượt qua vòng I và bước vào vòng II.” Được biết, bên cạnh sự dìu dắt của NSƯT Nguyễn Thị Thúy Hằng, Trần Huy còn được giảng viên, ThS Đào Phương Duy trực tiếp tập luyện và đồng hành cùng em tới nước Nga xa xôi để tham dự cuộc thi này. Hai thầy trò đã rất hào hứng với Cuộc thi Ballet hàng đầu thế giới, thích thú làm quen với sàn nghiêng 4°, được ngắm nhìn Nhà hát Bolshoi nổi tiếng với cơ sở vật chất hiện đại, được học hỏi cách học tập, làm việc chuyên nghiệp của môi trường quốc tế để biết Ballet Việt Nam còn thiếu những gì. Thành tích mà Huy đạt được tại môi trường quốc tế sẽ là động lực cho em và các bạn đang theo học chuyên ngành múa ballet tiếp tục cố gắng để khẳng định bản thân nói riêng và múa Việt Nam nói chung.
Phương Lan
